2017 ජාතික අයවැයෙන් ශ්‍රී ලංකා RTI කොමිෂන් සභාවට ස්වාධීනව මුදල් වෙන් නොවීම හේතුවෙන් ඇතිවූ මුදල් හිගතාවයන් මාධ්‍යයේ වුවද ගෝලීය වශයෙන් කීර්තිමත් 2016 අංක 12 දරණ RTI පනත යටතේ අභියාචනා ඇසීම ආරම්භ කොට ඉන් කිහිපයක් අසා අවසන් කිරීමට හැකිවීම, දිරිගන්වන සුළුය.

මෙය, තාවකාලික ස්ථානයන් භාවිතා කරමින් අවම කාර්ය මණ්ඩලයක් සමග වුවද, කොමිෂන් සභාවේ සාමාජිකයන්ගේ දැඩි උත්සහය හේතුවෙන් සිදු වූ බවට කිසිදු සැකයක් නැත.

අභියාචකයින් මෙය 'සාමාන්‍ය ජනතාවට' ආයතනයන්ගෙන් ප්‍රශ්න ඇසීමේ අයිතිය ලබා දුන් නීතියක් ලෙස අගය කල බවට වාර්තා විය. මෙම කොටසට, අයත්නයන්ගෙන් ප්‍රශ්න කිරීමට කිසිදු පිළියමක් නොමැති බැවින්, අයුක්ති සහගත තතිවයන්ට මුහුණදීමට සිදුවූ, රජයේ සේවකයින්ද ඇතුළත් විය. පාසල්වලට ඇතුලත් කරගැනීමේදී, හේතුන් නොමැතිව, ප්‍රතික්ෂේප වූ ළමුන්ගේ දෙමවුපියන්ද පළාත් සභා යන්ත්රයේ දූෂණය හෙළිදරව් කිරීමට උත්සාහ කරන්නාවූ මාධ්‍යවේදීන්ද කොමිශන් සභාව ඉදිරියේ පෙනී සිටි බවද සඳහන් වී තිබේ.

නිසැකයෙන්ම මේ සියල්ල, RTI තන්ත්රයේ වැදගත් කොටස් වේ. RTI වරප්‍රසාදයන්ට එරෙහිව සමකරකයක් සේ ක්‍රියා කරන අවියකි. වරප්‍රසාදය දේශපාලනිකද , සමාජීයද, මුල්‍යමයද යන්න අදාළ නොවේ. ඕනෑම පුරවැසියෙකුට RTI ආයාචනයක් ඉදිරිපත් කළ හැකි අතර එය පවරා මන්ද යැයි ප්‍රශ්න කළ නොහැකියි. එය RTI පනත යටතට පැමිණියහොත් එය ලබා දෙනු ලැබේ. නොඑසේ නම්, එය ප්‍රතික්ෂේප වීමට හේතු පහදා දිය යුතු අතර කොමිෂන් සභාව ඉදිරියෙහිදී වගකිව යුතු වේ.

ගතයුතු නීතිමය පියවර බොහෝ දුරට ලිහිල් කර ඇති නමුත් කොමිසමෙහි අභියාචනා ගොනු කරන්නාවූ මාධ්‍යවේදීන් ඇතුලු පුරවැසියන් ඒ පිළිබඳව දැනුවත් විය යුතුයි. RTI පනත හා රෙගුලාසි, විද්යුතව (විද්යුත්-තැපෑල හරහා) මුල් අවදියීදී තොරතුරු ආයාචනා ඉදිරිපත් කිරීමට ඉඩ ලබා දෙයි. නමුත් කොමිෂන් සභාව වෙත අභියාචනා ලියාපදිංචි තැපෑලෙන් හෝ පෞද්ගලිකව ලබා දිය යුතුයි. අපගේ මනසට, මේ ආරක්ෂණය අභියාචනය අදියරේ දී වංචා වැළැක්වීම සඳහා තිබිය යුතුය. මෙය අවශ්‍ය වේ.

තොරතුරු නිලධාරියකු විසින් ප්‍රතික්ෂේප කරන ලද තොරතුරු ඉල්ලීමක් සම්බන්දයෙන් පොදු අධිකරියක නම් කල නිලධාරියකු දෙනු ලබන තීරණයකට එරෙහිව ඇති අභියාචනයක් පමණක් කොමිෂන් සභාව වෙත යොමු කල හැකිය. පුරවැසියෙකුට නම් කල නිලධාරියෙක් සිටීද නැද්ද යන්න නොසලකා හැර ඔවුනට අභියාචනා කිරීමෙන් කිසිදු ඵලක් නොමැති බව නිගමනයකොට කොමිෂන් සභාව වෙත සෘජුවම අභ්යචනය ඉදිරිපත් කල නොහැකිය. නීතියෙන් පනවා ඇති පියවර අනුගමනය කළ යුතුය. අපට තේරුම්ගත හැකි පරිදි,කොමිෂන් සභාව වෙත සෘජුවම අභියාචනයක් යොමු කල හැක්කේ ඒ සඳහා අදාළ නම් කල නිලධාරියෙකු නොමැති විට පමණි.

මෑතකදී කොමිෂන් සභාව කරන ලද මාධ්‍ය නිවේදනයකින් මහජනයාගේ RTI භාවිතය පිලිබඳව සතුටට පත් වන බව කියා සිටියේය. පුරවැසියන් හා රාජ්ය නිලධාරීන් සැලකිය යුතු සංඛ්යාවක් මුල් මාස කිහිපය තුලදී කොමිෂන් සභාවේ උපකාර පතා ඇත. RIT කොමිෂන් සභාවේ වෙබ් අඩවියේ, යම් යම් ගණයන්ට අයත් පුර්ව ක්‍රියාකාරී තොරතුරු කල්තියා ප්‍රකාශයට පත්කිරීම සම්බන්දයෙන් අමාත්‍යවරුන්ගේ වගකීම් දැක්වෙන රීති වල කෙටුම්පත් පිළිබඳව, මහජනයාට අදහස් ලබා දීමට හැකිවීම සඳහා දැක ගැනීමට කටයුතු යොදා ඇත.

RTI පනත විශේෂ ලක්ෂණයක් වන්නේ අමාත්‍යවරුන්, යම් මුල්ය වටිනාකමකට වඩා වැඩි, අනාගත ව්යාපෘති සම්බන්ධ, ප්‍රසම්පාදන හා ටෙන්ඩර්ක්‍රියාවලිය ඇතුළු තොරතුරු ප්‍රකාශයට පත් කිරීමට වග බල ගත යුතු බවයි. මෙය දුෂණය බහුලවූ අංශයක් වේ. මීට අමතරව පනත සහ අනෙකුත් විධිවිධාන යටතේ, අමාත්‍යවරුන් වෙන්කළ අයවැය යටතේ කරන ලද වියදම් ප්‍රකාශයට පත් කල යුතු වේ. මීට විදේශ junkets සඳහා දරන ලද පිරිවැයද ඇතුලත් වේ.

තවත් සංවර්ධනයක් ලෙස, දැනට පාර්ලිමේන්තුවට, පාර්ලිමේන්තු මන්ත්රීවරුන් වත්කම් හා බැරකම් ප්‍රකාශ වලට පිවිසීමට මහජනයාට අවස්ථාව ලබාදීමට අවශ්‍ය රෙගුලාසි ඉදිරිපත් කිරීමට නියමිතව තිබෙන බැවින් එයද සෘජුවයම RIT යටතේ ආවරණය වේ. මෙය ප්‍රශංසනීය සංවර්ධනයක් වන අතර ශ්‍රී ලංකාවේ වර්ධනය වෙමින් පවතින RTI පාලන තන්ත්‍රය තවත් ශක්තිමත් කරන බවට කිසිදු සැකයක් නැත.

අද අපට දක්නට ලැබෙන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ දශක ගණනාවක් පවතී ප්‍රශ්න නොඇසීමේ සංස්කෘතියේ නිහඬ හා ක්රමික වෙනස්වීමකි. මෙම රජයට එරෙහිව නගන ලද සියලු විවේචන ඉදිරියේ වුවද, පුරවැසියන්ට RTI ලබාදුන්නේ එයයි. මෙම RTI ක්‍රියාවලිය කඩාකප්පල් කිරීම වෙනුවට එයට සහයෝගය හා දිරිමත් කිරීමක් ලබාදෙන්නේ නම් එහි ප්‍රතිලාභ ඉදිරි වසරන් තුළ දී පැමිනෙණු ඇත.

අනුග්‍රහය, the Daily Mirror, 16/06/2017 The Daily Mirror